Vlak na Kerst kan ik ‘s nachts niet in slaap komen. De berichten die ik in bed las tollen door mijn hoofd: Twee doden bij een eenzijdig ongeval in Wassenaar. Een gehaaste jongen van 16 vergist zich bij een spoorwegovergang en wordt geschept door de tweede trein. Een eveneens 16-jarige jongen belandt door een noodlottig ongeval in een kanaal en overlijdt. Deze blog is ingediend voor het programmaonderdeel Vakbeweging dat op het Nationaal verkeerskundecongres 2020/2 op 4 februari plaatsvindt.
Blog van Matthijs Dicke, Goudappel
En het tolt door: Ik herinner me een 18-jarige jongen die met een Audi RS6 veel te hard door een woonwijk rijdt en de gevel van een huis ramt. Hij werd hard veroordeeld op Facebook en koos ervoor om een interview op de lokale tv-zender te geven. Hij was eigenlijk een held vond hij: hij week uit voor een auto met daarin een zwangere vrouw en haar dochter. Gebrek aan inzicht in je eigen verantwoordelijkheid kun je een 18-jarige vergeven, maar was er geen ouder in de buurt die dat interview kon tegenhouden? Dan wel een ouder die had bedacht dat een auto met meer dan 500 pk uitlenen aan een 18-jarige wellicht niet verstandig is? Op de A2 overlijdt een 20-jarige vrouw doordat haar auto van achter wordt aangereden door een Audi RS6 die veel en veel te hard reed.
Verschil
In de laatste twee gevallen noem ik bewust het type auto. In de afgelopen weken kwam ik drie keer auto’s met meer dan 300 pk tegen die binnen de bebouwde ruim boven de 100 km/uur reden. De verleiding is dan groot om even een dot gas te geven. Wat zou ik deze jongeren graag vertellen dat het verschil tussen 50 of 60 km/uur rijden al een verschil is tussen op tijd stil staan en een ongeval voorkomen of iemand raken met 40 km/uur.
Missie
Als Human Factor-specialist is het mijn missie om de mens te waarschuwen voor de gevolgen van te hard rijden, het niet opletten en het ontnemen van zicht. In je auto blijven wachten op je partner die een bestelling bij de snackbar ophaalt is geen probleem. Maar als je daarbij je lampen aanhoudt, kijken de bestuurders van auto’s die vanaf het parkeerterrein de weg op willen draaien recht tegen het licht in en zien ze geen verkeer meer aankomen.
Dat laatste lijkt streng, maar ik noem het bewust. Ook de kleine, schijnbaar onschuldige onhandigheden kunnen ernstige gevolgen hebben. In een ongevalsanalyse is die oorzaak niet altijd meer te achterhalen. Het Strategisch Plan Verkeersveiligheid richt zich op risico’s en als gevolg daarvan wordt vooral de infrastructuur aangepast. Hoog over, terwijl de Human Factor-benadering juist op die kleine details let.
Mij valt het op (luister ook naar de mooie podcast ‘Project 46, de verhalen achter de verkeersslachtoffers in Limburg’) dat veel dodelijke ongevallen weinig met infrastructuur te maken hebben. Ze gebeuren weliswaar op een infrastructuur, maar door andere omstandigheden. Het is een compliment aan onze infrastructuur die blijkbaar al zo goed is dat de gevolgen van een ongeval vaak behoorlijk beperkt worden. Er moet echt iets behoorlijk mis gaan voordat een ongeval een dodelijke afloop heeft, maar soms is bij fietsers een klein foutje genoeg.
Het betekent ook dat we ten aanzien van het voorkomen van ernstige ongevallen veel te weinig doen en wellicht in de verkeerde richting kijken. Als je van de nul een punt wilt maken (ik zou met de helft ook al tevreden zijn, zeg ik altijd gekscherend), dan is meer onderzoek nodig naar de werkelijke oorzaak van de dodelijke ongevallen en de ongevallen met zeer ernstig gewonden.
Kleine vergissing
Want het zijn niet altijd de onverantwoordelijken die omkomen in het verkeer. Het zijn ook de verantwoordelijken die een kleine vergissing maken, die tegen een koplamp inkijken, die geen zicht hebben door het bestelbusje van de ondernemer op de laatste parkeerplek voor het zebrapad, die in andere moeilijke omstandigheden terecht komen of die domweg slachtoffer worden van de stommiteit van een ander. Los van de infrastructuur en op plekken waar het risico laag was volgens de risico-analyse.
Mijn doelen in 2021: meer onderzoek naar de werkelijke oorzaak van ernstige ongevallen en inzicht krijgen in welke gedragingen aangepakt moeten worden. Ondanks dat het gedrag van de weggebruiker moeilijk is te veranderen en veel tijd kost is tegen 1 procent van de kosten die nu naar infrastructuur gaan, veel verbetering te behalen. Daarnaast blijf ik iedereen om mij heen waarschuwen voor de gevolgen van te hoge snelheid, te weinig aandacht en andere stommiteiten.
Bijwonen: Vakbeweging op het NVC 2020/2, 4 februari
Tijdens het Nationaal verkeerskundecongres 2020/2 op 4 februari staat om 16.15 het vak verkeerskunde centraal. Aan de hand van zeven NVC-blogs legt dagvoorzitter en CROW-directeur Pieter Litjens stelling voor aan het publiek en aan Denker des Vaderlands, Daan Roovers. Dit programma-onderdeel staat in het teken van 'vakbeweging'. Mis het niet. U kunt zich nog aanmelden voor 4 februari. U kunt dan ook de sessies van NVC 2020/1 terugzien die op 29 oktober zijn gepresenteerd: www.nationaalverkeerskundecongres.nl/aanmelden. U ontvangt bij inschrijving het boek 'Mobiliteit ontmoet Filosofie'. Bekijk het hele programma op: www.nationaalverkeerskundecongres.nl/programma.
Matthijs Dicke
Verkeerspsycholoog
