Mensen verplaatsen zich al ongelooflijk lang, toch is het kennisveld ‘verkeerskunde’ een relatief jong vak. In Nederland werd de eerste stap gezet op de Technische Hogeschool, nu Universiteit, Delft. Hier werd in 1969 binnen de opleiding Civiele Techniek de specialisatie verkeerskunde aangeboden.
Naast de Technische Hogeschool Delft ontstonden binnen allerlei onderwijsinstellingen ook verkeerskundige richtingen, of zelfs aparte verkeerskundige opleidingen zoals de Verkeersacademie ,die opgegaan is in de BUAS. Een gemeenschappelijk kenmerk over de opleidingen heen was en is de brede kennisontwikkeling.
Multidisciplinaire opleiding
Een verkeerskundige kreeg en krijgt een multidisciplinaire basisopleiding, wat in de praktijk ook nodig is. Door de complexe maatschappelijke opgaven is het van groot belang dat voor een toekomstbestendig mobiliteitssysteem er naast specialisten ook generalisten opgeleid worden. Functies die bijdragen aan de bereikbaarheid, vitaliteit en leefbaarheid van Nederland. Daarbij hebben deze vakmensen letterlijk een verbindende functie en is samenwerken een belangrijke voorwaarde om succesvol te zijn in dit beroep.
De Verkeerskundige houdt zich onder andere bezig met het onderzoeken en oplossen van problemen op het terrein van logistiek, verkeersveiligheid, vervoer, ruimtelijke ordening en inrichting. Denk hierbij aan het ontwerpen van vervoersystemen, het programmeren van verkeerslichten, verkeersafwikkeling, personen- en goederenvervoer, wegontwerp en parkeerbeleid. Dit zijn slechts enkele van de aandachtsgebieden waar de Verkeerskundige zich mee bezig kan houden.
Inspelen op nieuwe ontwikkelingen
Het werkveld weet zich steeds weer succesvol aan te passen aan de maatschappelijke en technische ontwikkelingen. Voorbeelden zijn smart mobility en de woningbouwopgave in relatie tot mobiliteit. Ontwikkelingen waarbij kennis en competenties een belangrijke rol spelen in de toepassingen van de praktijk.
Belangrijke verbindende rol
De verkeerskunde vormt de spil tussen het ‘harde’ bouwen van zeer kostbare infrastructurele voorzieningen, de gedragswetenschappen die verklaren waarom mensen nu en in de toekomst willen reizen en wat dat kost en oplevert, en de kennisgebieden die de invloed op de omgeving onderzoeken. Een brede basis is daarbij noodzakelijk. Ondanks dit relevante en veelzijdig beroep, heeft ook de sector verkeer en vervoer te kampen met een groot tekort aan verkeerskundigen. Een paar voorbeelden:
De gemeente Moerdijk zet verkeersdeskundigen alleen nog in voor hele dringende zaken, omdat ze worstelt met een tekort aan medewerkers. “Zaken die niet tot verkeersveiligheid en woningbouwontwikkelingen horen, stellen we daarom uit tot dat we de personele capaciteit beter op orde hebben. Verkeerskunde is een specialistisch vakgebied dat niet zomaar door een niet-verkeerskundige collega kan worden overgenomen”, aldus wethouder Dingemans.
De Metropoolregio Arnhem Nijmegen bestaat uit 18 inliggende gemeenten. Uit een recente inventarisatie kwam naar voren dat er 60 openstaande vacatures zijn op het gebied van verkeer en vervoer.
Grote tekorten in het vakgebied
Een voorzichtige inschatting op basis van vacaturesites laat zien dat er circa 400 verkeerskundige vacatures open staan. Hierin zit niet het aandeel verkeerskundigen dat door de vergrijzing de komende jaren uitstroomt en ook niet de niet-verkeerskundige geschoolden die nu uit noodzaak verkeerskundige functies vervullen.
Hoe gaan we om met die schaarste?
Elk jaar betreden circa 75 opgeleide HBO-verkeerskundigen het werkveld. Een groot gedeelte van deze verkeerskundigen gaat werken in het bedrijfsleven of bij adviesbureaus. Dit lost het maatschappelijke tekort aan verkeerskundigen niet op, immers, de aanpak van maatschappelijke opgaven vergt een evenwichtige verdeling van vakprofessionals tussen de sectoren. Denk daarbij aan meer aandacht voor verkeersveiligheid (toename van het aantal verkeersslachtoffers en de inschatting van maatschappelijke kosten van verkeersongevallen op 27 miljard) en het belang van autoluwe steden in relatie tot bereikbaarheid. Hierbij kunnen we de vraag stellen hoe we omgaan met schaarste aan goed gekwalificeerd personeel, en dan niet alleen op het gebied van verkeer & vervoer. Wat vinden we met zijn allen echt belangrijk? Welke keuzes horen hierbij en wat betekent dat voor ons vakgebied? Dat wordt nog een lastige maar noodzakelijke discussie die ook tot creativiteit en slimme oplossingen kan leiden.
Op zoek naar een verkeerskundige
Dé verkeerskundige bestaat niet, daarvoor is het werkveld te veelzijdig. Naast specialisten zijn er ook generalisten nodig bij de aanpak van verschillende maatschappelijke opgaven, nu en in de toekomst. Juist in de samenwerkende en verbindende rol van verkeer schuilt de kracht van een waardevol en prachtig beroep in uiteenlopende werkvelden. Om het oplopend tekort aan verkeerskundigen te keren is het belangrijk om de krachten te bundelen tussen overheid, bedrijfsleven, kennisinstellingen en onderwijs. Op deze manier kunnen partijen bijdragen aan een vitaal Nederland waar het prettig wonen en werken is. Het doet me daarom deugd dat het KIVI in samenwerking met het NVC, het initiatief heeft genomen om tijdens het NVC een sessie te organiseren waarin bovenstaande vraagstukken centraal staan.
Blog van: Pieter Litjens
Directeur CROW & dagvoorzitter van het NVC 2023
